Przyczyny choroby tętnic obwodowych
Najważniejszą przyczyną choroby tętnic obwodowych jest miażdżyca, czyli nagromadzenie się blaszki tłuszczowej w tętnicach. Blaszka miażdżycowa składa się z cholesterolu, obecnych we krwi tłuszczów, odpadów metabolizmu komórek, wapnia i białka nazywanego fibryną. Zwężając, a nawet blokując tętnice, blaszka ogranicza normalny przepływ krwi (niedokrwienie). Bez wystarczającej ilości natlenowanej krwi organy i tkanki przestają działać.
Najczęstszym rodzajem choroby tętnic obwodowych jest ostre niedokrwienie kończyn (CLI – critical limb ischemia). Z ostrym niedokrwieniem kończyn mamy do czynienia wtedy, gdy dopływ krwi do jednej lub kilku kończyn, takich jak ręce, nogi lub stopy, jest poważnie ograniczony. Od 50 do 75 procent pacjentów z chorobą tętnic obwodowych cierpi również na miażdżycę tętnic wieńcowych i/lub mózgowych, co może prowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. Miażdżyca tętnic mózgowych polega na odkładaniu się blaszki miażdżycowej w naczyniach doprowadzających krew do mózgu, natomiast miażdżyca tętnic wieńcowych oznacza nagromadzenie się blaszki miażdżycowej w tętnicach, które zaopatrują w krew serce.
Istnieją również inne, mniej powszechne przyczyny, takie jak:
- zapalenie naczyń krwionośnych,
- urazy rąk lub nóg,
- ekspozycja na promieniowanie.
Na niektóre z wymienionych poniżej czynników podwyższających ryzyko wystąpienia choroby tętnic obwodowych mamy wpływ, a na inne nie:
- wiek (powyżej 45 lat u mężczyzn i 55 lat u kobiet),
- występowanie chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie pacjenta,
- cukrzyca,
- palenie tytoniu,
- nadciśnienie (wysokie ciśnienie krwi),
- wysoki poziom cholesterolu (LDL, czasami nazywanego „złym” cholesterolem) oraz trójglicerydów (określonego rodzaju tłuszczów) we krwi,
- niski poziom „dobrego” cholesterolu (HDL),
- nadwaga lub otyłość,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- nadmiar stresu,
- za mało ruchu.
Objawy choroby tętnic obwodowych
Pierwsze objawy, które mogą wskazywać na chorobę tętnic obwodowych, to m.in.:
- zmęczenie i osłabienie rąk i nóg,
- ból nóg (przeważnie w łydkach),
- ból ramion lub pośladków (rzadziej),
- uczucie pieczenia lub mrowienia w stopach,
- drętwienie dłoni i stóp,
- zimna skóra lub zmiany w kolorze skóry (zaczerwieniona, sina lub blada),
- ból nóg i stóp, wolne gojenie się ran,
- przerywany i ostry ból w czasie chodzenia, który zanika podczas odpoczynku (chromanie),
- problemy z erekcją.
Objawy takie jak ból w klatce piersiowej, bóle głowy, zawroty głowy i zaburzenia wzorku mogą wskazywać na zaburzenia krążenia mózgowego i/lub wieńcowego.
Diagnozowanie choroby tętnic obwodowych
Pacjenci z grup ryzyka powinni regularnie przechodzić badania kontrolne. W diagnozowaniu choroby tętnic obwodowych stosuje się następujące badania:
- Wskaźnik kostkowo-ramienny (ABI): lekarz mierzy ciśnienie krwi w kostce i obu ramionach. Ciśnienie krwi w kostkach jest przeważnie takie samo lub lekko podwyższone w porównaniu do ciśnienia w ramionach. Jeżeli ciśnienie krwi w kostkach jest znacznie niższe lub wyższe niż ciśnienie w ramionach, zachodzi duże prawdopodobieństwo występowania choroby tętnic obwodowych. Jeżeli wynik jest niejednoznaczny, pomiary należy powtórzyć przed i po aktywności fizycznej (badanie wysiłkowe).
- Ultrasonografia: badanie ultradźwiękami, które pokazuje zwężone lub zamknięte naczynia krwionośne i pozwala ocenić przepływ krwi przez tętnice.
- Tomografia rezonansu magnetycznego (MRI): obrazowanie 3D o bardzo wysokiej jakości to nieinwazyjna metoda, która pozwala zobaczyć naczynia krwionośne i obecne w nich zmiany.
- Tomografia komputerowa (TK): badanie RTG pokazujące tętnice pod różnymi kątami.
- Angiografia: przed wykonaniem zdjęć RTG do tętnic wstrzykuje się substancję kontrastową. Angiografia jest badaniem mało inwazyjnym, które dostarcza szczegółowych informacji o lokalizacji oraz charakterze niedrożności tętniczej.
